Το νου σου κύριε οδηγέ!

Της Κωνσταντίνας –Θεοδώρας Βασιλοπούλου

«Το νου σου κύριε οδηγέ, γλιστράω στις χειρολαβές» έπαιζε το ραδιοφωνάκι δίπλα στο κάθισμα του οδηγού και τέτοια ήταν η ταύτισή μου με τον καλλιτέχνη που από θαύμα δεν βρέθηκε στο δάπεδο του λεωφορείου από το απότομα φρενάρισμα του. Οι αντιδράσεις γνωστές, δεδομένες και συνήθεις. Όλοι βρίζουν τον ανίκανο οδηγό. Φταίχτης των πάντων. “Ένοχος” που δεν αποφάσισε να σκοτώσει τον αξιολάτρευτο, κατά τα άλλα, παππού που στα 90 απέκτησε προφανώς τάσεις αυτοκτονίας και πετάχτηκε στη μέση του δρόμου. Αν και μπρος στην ηρεμία των επιβατών ένας παππούς είναι λεπτομέρεια. Η πορεία συνεχίζει ανώμαλα με το λεωφορείο να κάνει οχταράκια στα στενά για να περάσει ανάμεσα από τα παρκαρισμένα αυτοκίνητα και τον οδηγό πλέον να αρχίζει να χάνει την ψυχραιμία του. Και ιδού η ιδέα για το άρθρο. Άραγε πόσο διαφορετική είναι η οπτική του οδηγού από αυτή του επιβάτη; Η συναναστροφή με τους οδηγούς της ΕΘΕΛ θα μας επιτρέψει να το διαπιστώσουμε αυτό μέσα από τη δική τους ματιά.


Τα όσα καταμαρτυρούν οι οδηγοί των λεωφορείων δεν είναι τόσο διασκεδαστικά όσο αναμέναμε. Η επιλογή λεωφορείου δεν ήταν δύσκολη. Το 040 ή αλλιώς “πράσινο” όπως επιμένουν ορισμένοι άνω των σαράντα να το αποκαλούν ακόμα, είναι η ιδανική διαδρομή. Η διαδρομή που εκτελεί, Πειραιάς –Σύνταγμα, κλασσική και ασφυκτικά γεμάτη μέρα και νύχτα. Μεταφέρει από τις “αθώες” γριούλες με τα καρότσια από τη λαϊκή μέχρι τα ‘ζητιανάκια’ με την καρδιακή μητέρα και τον επιληπτικό πατέρα. Επιβιβάζομαι στο λεωφορείο με τον συνεντευξιαζόμενο οδηγό και με καλωσορίζει με ένα χασμουρητό μιας και βρίσκεται στις επάλξεις από τις 4:30 τα ξημερώματα. Πολλά τα παράπονα των οδηγών. Έχουν άραγε να κάνουν με την πάγια δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία και τακτική ή αντιπροσωπεύουν την πραγματικότητα; Κακοπροαίρετα σκεπτόμενος κανείς, θα πίστευε πως σαν τυπικοί δημόσιοι υπάλληλοι απλά διαμαρτύρονται για όλα. Και όχι πως έχουμε κάτι με τους δημοσίους υπαλλήλους. Αντιθέτως…

Τέσσερα χρόνια οδηγός στην ΕΘΕΛ ο Νίκος, έχει αρχίσει ήδη να νιώθει κορεσμένος από το επάγγελμά του. “Με τους συναδέλφους όταν δουλεύουμε μιλάμε για τη δουλειά, όταν είμαστε έξω πάλι για τη δουλειά μιλάμε”. Απόλυτα κατανοητό, όταν έχει κυλιόμενο ωράριο, βάρδια ανά 10 ώρες, πολλές φορές λιγότερα ρεπό από όσα δικαιούται, νυχτερινά δρομολόγια, με λίγα λόγια καμία σταθερότητα στη καθημερινότητα του. “Δεν έχω καθόλου προσωπική ζωή” λέει, φανερά απογοητευμένος. Τα λεωφορεία και εν γένει τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς ορίζονται ως κοινωνικό αγαθό, συνεπώς ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών είναι στους δρόμους στη διάθεση των πολιτών. “Τις μέρες του χιονιά, πέρσι, κυκλοφορούσε κανονικά το 040 κάνοντας σλάλομ στο πάγο μόνο και μόνο για την διευκόλυνση και εξυπηρέτηση του επιβατικού κοινού. Τελικώς υπήρχαν και διαμαρτυρίες για αργοπορία των λεωφορείων, περιορισμένα δρομολόγια και ελλιπή εξυπηρέτηση”, παραπονιέται ο νεαρός οδηγός .

Το πιο ενδιαφέρον μέρος όμως της συζήτησης μας έχει να κάνει με τη σχέση του οδηγού με τους επιβάτες. “Ο κόσμος αντιμετωπίζει τον οδηγό μόνο ως οδηγό και όχι ως άνθρωπο”. Και για να εξαφανίσει κάθε ίχνος αμφιβολίας για τα λεγόμενα του δίνει ένα χαρακτηριστικότατο παράδειγμα. “Όταν δούλευα πρωτοχρονιά, μετά την αλλαγή του χρόνου, με πλησίαζαν οι επιβάτες και αντί να μου ευχηθούν καλή χρονιά, αντίθετα ρωτούσαν τι ώρα φεύγει το λεωφορείο”. Συνεχίζοντας ο οδηγός προσθέτει πως, ”δεν υπάρχει ο απαιτούμενος σεβασμός για τους οδηγούς“ και αυτή η άποψη θλίβει την πλειοψηφία των οδηγών της ΕΘΕΛ. “Μεγάλη μερίδα του κόσμου είναι παράλογα απαιτητική. Εκφράζει σε εμάς παράπονα μέχρι και για τη συχνότητα των δρομολογίων. Χωρίς να συνειδητοποιεί πως υπάρχουν υψηλότερα ιστάμενοι για ρύθμιση αυτών των θεμάτων”. Όμως “η εικόνα της ΕΘΕΛ είναι ο οδηγός”, είπε χαρακτηριστικά κάποια στιγμή ο 25χρονος Νίκος, δίνοντας τώρα το δικαίωμα να προσθέσω, με ότι αρνητικά ή θετικά συνεπάγεται αυτό όταν βρίσκεσαι από την πλευρά του οδηγού.

Αρκετοί επιβάτες διαμαρτύρονται στους οδηγούς ακόμα και για πορείες, συλλαλητήρια που τυχόν συναντούν, έχοντας την αντίληψη ότι είναι αυτοί οι υπεύθυνοι. Ιδιαίτερα για ένα λεωφορείο όπως το 040 με αφετηρία στη πλατεία Συντάγματος αυτά τα φαινόμενα είναι στην ημερήσια διάταξη. Ο Νίκος είναι σαφής: “Αρκετές φορές με πλησιάζουν και με έντονο ύφος ζητούν από μένα εξηγήσεις. Απαιτούν να απολογηθώ ακόμα και γιατί έχει πορεία”. “Δηλαδή τι να κάνω; Να τους πιάσω από το χεράκι να τους πάω στο κέντρο επειδή έχει πορεία;”, λέει και χαμογελά. Μιλά με διάθεση για χιούμορ, μα ο εκνευρισμός που υποβόσκει δίνει το στίγμα του στις εκφράσεις του προσώπου του. Δεν προλαβαίνω να τον αιφνιδιάσω και έχει με δική του πρωτοβουλία παραδεχτεί ευθύνες και από την πλευρά των οδηγών. Σαφέστατα αναγνωρίζει πως υπάρχουν και συνάδελφοι που δεν φημίζονται για τον επαγγελματισμό τους, εκθέτοντας με τη στάση τους την εργοδοσία τους και ολόκληρο τον κλάδο τους.

Η χαλαρή κουβέντα κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον μου με τον οδηγό του 040 να μου εξιστορεί άπειρα πικάντικα συμβάντα, πλάκες και ευτράπελα που έχουν συμβεί κατά καιρούς στον ίδιο και σε συναδέλφους του. Είναι κυριολεκτικά άνθρωποι του “δρόμου” οι οδηγοί, και η καθημερινή συναναστροφή και επικοινωνία τους, με εκατοντάδες πολιτών τους έχουν δώσει μια διαφορετική οπτική της ελληνικής κοινωνίας. Αρχίζω να αποκτώ την εντύπωση πως για να επιβιώσεις σε αυτό το επάγγελμα (μα και σε οποιοδήποτε έχει να κάνει με άμεση επαφή με το κοινό) χρειάζεται να αναπτύξεις κάτι σαν δυνάμεις σούπερ ήρωα! Στη συγκεκριμένη περίπτωση η απεριόριστη υπομονή είναι το όπλο για να συνταξιοδοτηθείς ισορροπημένος, χωρίς να επιθυμώ να γίνω ισοπεδωτική. Η υπομονή, η αυτοσυγκράτηση, ίσως και η απάθεια είναι τα συστατικά που σχηματίζουν ένα καλό οδηγό μιας και όπως λέει ο Νίκος, ”η πολιτική της εταιρίας μας υποχρεώνει να μην σηκωνόμαστε από την καρέκλα μας σε καμία περίπτωση”.

Όταν, λοιπόν, αναφέρθηκε το ενδεχόμενο διένεξης οδηγού- επιβάτη, είτε η περίπτωση ατυχήματος με επιβατικό υπήρξε αμηχανία για την στάση που κρατά η ΕΘΕΛ. “Όσο μεγάλη εταιρία και αν είναι η ΕΘΕΛ, που είναι μεγάλη, τόσο μικρή είναι σε αυτά τα θέματα” λέει…χωρίς φόβο και πάθος. Υπερτονίζει το κύρος της εταιρίας του, μα δεν κρύβει κιόλας την πολιτική κατά των υπαλλήλων “υπερασπίζεται το μηνυτή και κλητεύει τον οδηγό” συμπληρώνει. Αξίζει εδώ να σημειωθεί και η μαρτυρία ενός ακόμα οδηγού, που επιθυμεί να κρατηθεί η ανωνυμία του, για άδικη τιμωρία και επίπληξη του ύστερα από τροχαίο με επιβατικό. Τα τελευταία χρόνια όμως ο Νίκος αναγνωρίζει και την κίνηση της ΕΘΕΛ για αντικατάσταση των μεγαλύτερων σε ηλικία οδηγών με νεότερους ηλικιακά για περισσότερη αποδοτικότητα, συνέπεια και ανθεκτικότητα στη εργασία. Γνώμη του είναι πως αυτή η ανανέωση των υπαλλήλων της ΕΘΕΛ δίνει μεγαλύτερη αξιοπιστία στην εταιρία και λειτουργεί υπέρ του κοινού.

Τον ρώτησα για την παράταση λειτουργίας του μετρό και του ΗΣΑΠ, κάθε Παρασκευή και Σάββατο μέχρι τις 02:00. Το σωματείο των εργαζομένων του μετρό και του ΗΣΑΠ αρχικά είχε αντιδράσει έντονα. Θέλοντας να αποσπάσω κάποιο σχόλιο με τυχόν ένδειξη συμπαράσταση στους «ομοιοπαθείς», για το σχετικώς πρόσφατο μέτρο, στάθηκα άτυχη. Δε είχα υπολογίσει πως το 040 είναι μία γραμμή εικοσιτετράωρη, κάτι που επιβάλλει στους οδηγούς της να κάνουν 2 φορές το μήνα μεταμεσονύκτιες βάρδιες. Αυτό φυσικά συνεπάγεται και αρκετούς κινδύνους για την σωματική ακεραιότητα του οδηγού. Πέρα λοιπόν από τη νεολαία που ελλείψει αυτοκινήτου χρησιμοποιεί το λεωφορείο μετά την βραδινή της έξοδο, ποιοι άλλοι βρίσκονται στα λεωφορεία; “Βλέπεις αυτούς που δεν βγαίνουν το πρωί. Δεν βλέπεις νορμάλ. Σαβούρα τελείως. Όποιος να’ ναι.” , λέει και χρωματίζεται με ένταση η φωνή του. Ο Νίκος διηγείται αρκετά συμβάντα κατά την νυχτερινή του βάρδια που θα μπορούσαν να έχουν πολύ άσχημη εξέλιξη για τον ίδιο. Σε σχετική μου ερώτηση, απαντά ένθερμα στην επαναφορά του θεσμού του εισπράκτορα μέσα στα λεωφορεία. Θεωρεί πως πέραν του ότι είναι συντροφιά για τους οδηγούς, ιδιαίτερα κατά τα νυχτερινά δρομολόγια, καθώς και απαραίτητη βοήθεια για τον άνθρωπο που βρίσκεται πάνω από το τιμόνι πολλές ώρες της μέρας. Ιδιαιτέρως για το 040, μία γραμμή διάρκειας 1,5 ώρας.

Τα λεωφορεία και όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο στη ζωή όλων και μαζί με αυτά και οι οδηγοί τους. Και αυτό γιατί καθένας από εμάς χρειάστηκε κάποτε να χρησιμοποιήσει την δημόσια συγκοινωνία ακόμα και αν την σνομπάρει. Όλοι μας έχουμε να διηγηθούμε ένα τραγελαφικό περιστατικό κατά την παραμονή σε κάποιο από τα μέσα, ένα καβγά, μια ατελείωτη και κουραστική διαδρομή, ένα μποτιλιάρισμα στην ανυπόφορη κίνηση της Αθήνας, έναν γοητευτικό άγνωστο συνεπιβάτη, μία σεξουαλική παρενόχληση μέσα στο στριμωξίδι και τελικά όλοι μας έχουμε αναφωνήσει απελπισμένοι μέσα στο κατάμεστο λεωφορείο “καλά, δεν σας μίλησε κανείς για το rexona;”. Θα κλείσω αυτή την «ωδή» για τον Έλληνα οδηγό με μια συμβουλή! Εισιτήριο στη τσέπη γιατί ποτέ δεν ξέρεις πότε ο ελεγκτής θα σου χτυπήσει την πόρτα…
http://journetlab.blogspot.gr/