Οι δημιουργοί του ντοκιμαντέρ
μπαίνουν στο ρόλο των ντετέκτιβ για να ερευνήσουν εξονυχιστικά πώς
«θάφτηκε» ένα από τα πιο ελπιδοφόρα προγράμματα κατασκευής οικολογικών
αυτοκινήτων.
«Να τι συνέβη: ερωτεύτηκα το αυτοκίνητό μου». Έτσι απλά εξηγεί ο Κρις Πέιν, ο σκηνοθέτης του «Ποιος σκότωσε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο;», τι τον έκανε να φτιάξει μια τέτοια ταινία.
«Ποτέ δεν ήμουν αυτοκινητάκιας. Αλλά όλα άλλαξαν το 1997, όταν η General Motors μου νοίκιασε το νέο της ηλεκτρικό αυτοκίνητο, το EV1. Ήταν γρήγορο, δεν έκανε θόρυβο, δεν είχε εξάτμιση και δε χρειαζόταν βενζινάδικο. Με έκανε να νιώθω ότι είχε φτάσει ο 21ος αιώνας! Νόμιζα ότι θα ήταν το δεύτερο αυτοκίνητό μου, αλλά γρήγορα έγινε το πρώτο. Όπου πήγαινα όλοι ήθελαν να το οδηγήσουν. Κόστιζε μόλις 3 δολάρια να το φορτίσεις με ρεύμα κατά τη διάρκεια της νύχτας».
Αυτά όσον αφορά στον... έρωτα. Αλλά η ταινία είναι, πάνω απ' όλα, μια ιστορία φόνου... Το βασικό ερώτημα στο οποίο προσπαθεί να απαντήσει είναι σχετικό με ένα παράδοξο: το 1996 η General Motors κυκλοφόρησε το EV1, ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο με μηδενικές εκπομπές ρύπων και, ταυτοχρόνως, από τα πιο οικονομικά που κατασκευάστηκαν ποτέ. Οι λιγοστοί που είχαν την ευκαιρία να το οδηγήσουν το λάτρεψαν. Γιατί, τότε, η General Motors έφτασε στο σημείο να καταστρέψει το στόλο με τα EV1 στην έρημο της Αριζόνα; «Στην πορεία η ταινία έγινε κάτι σαν φιλμ νουάρ, ένα φιλμ μυστηρίου με άγνωστο δολοφόνο» λέει ο Κρις Πέιν.
Το 1990 η Καλιφόρνια αντιμετώπιζε υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Το Συμβούλιο για την Ποιότητα του Αέρα (California Air Resources Board - CARB) θεώρησε ότι βρήκε τον πραγματικό ένοχο: τις εξατμίσεις των αυτοκινήτων. Λίγο καιρό πριν, η General Motors είχε εξαγγείλει τη δημιουργία του πρωτοτύπου ενός ηλεκτρικού αυτοκίνητου που δε θα προκαλούσε καθόλου ρύπους στην ατμόσφαιρα, δίνοντας, έτσι, πάτημα στην CARB να κάνει ένα γενναίο και φιλόδοξο φιλοπεριβαλλοντικό βήμα: θέσπισε το νόμο για το Όχημα Μηδενικών Ρύπων (ZEV), ο οποίος έθετε ως στόχο, μέχρι το 1998, το 2% των αυτοκινήτων που θα πωλούνταν στην Καλιφόρνια να μην εκπέμπει ρύπους και έως το 2003 το ποσοστό αυτό να έχει ανέβει στο 10%. Από την εποχή του καταλύτη είχε να θεσπιστεί ένα τόσο ριζοσπαστικό μέτρο υπέρ του περιβάλλοντος.
Καθώς η General Motors βρισκόταν ήδη μπροστά από τον ανταγωνισμό, το 1996 έβγαλε στην αγορά το πρώτο EV1. Tα EV1 δεν πωλούνταν, αλλά νοικιάζονταν προς 200-400 δολάρια το μήνα (το γιατί δε διατέθηκαν ποτέ προς πώληση είναι ένα από τα μυστήρια που αποκαλύπτονται στο φιλμ). Για τους δημιουργούς του ντοκιμαντέρ, «ήταν ένα επαναστατικό αυτοκίνητο». Δε χρειαζόταν βενζίνη, ούτε αλλαγή λαδιών, ούτε εξάτμιση. Ακόμα και η συντήρηση των φρένων ήταν αναγκαία μόνο αραιά και πού. Το κλασικό σέρβις του EV1 περιοριζόταν στο ξαναγέμισμα του υγρού για τους... υαλοκαθαριστήρες και στην αλλαγή των ελαστικών.
Η ιστορία αγάπης δεν είχε happy end. «Σύντομα, εμφανίστηκαν υπόγεια και σκοτεινά ρεύματα». Ενδεικτικά:
- Το 1999 η GM αγόρασε τα Hummer, επένδυσε, δηλαδή, στο ακριβώς αντίθετο μοντέλο αυτοκίνησης.
- Το 2000 ο αντιπρόεδρός της δήλωσε πως «δεν υπάρχει ανάγκη» να συνεχιστεί η παραγωγή των EV.
- Το 2001 άρχισαν οι απολύσεις των πωλητών του EV.
- To 2002 το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ συνυπέγραψε αγωγή της General Motors και της DaimlerChrysler εναντίον των αρχών της Καλιφόρνια...
- Το 2003 η GM ανακοίνωσε πως, λόγω ελλείψεων στην προμήθεια ανταλλακτικών, σταματά την παραγωγή των EV και ζήτησε από όλους τους πελάτες της να επιστρέψουν τα αυτοκίνητά τους.
Στην προσπάθειά τους να διαλευκάνουν το ειδεχθές έγκλημα, οι κινηματογραφιστές-ντετέκτιβ πήραν συνεντεύξεις από όλους τους «υπόπτους»: κατασκευαστές αυτοκινήτων, νομοθέτες της Oμοσπονδιακής κυβέρνησης και της Καλιφόρνια, μηχανικούς, καταναλωτές και χομπίστες του αυτοκινήτου από το Λος Άντζελες έως το Ντιτρόιτ. Εξέτασαν το άλλοθι του καθενός και ξεσκέπασαν το πραγματικό του κίνητρο. Τα συμπεράσματά τους δεν αφορούν μόνο στα αυτοκίνητα, ούτε μόνο τις ΗΠΑ. Το ηλεκτρικό αυτοκίνητο «δολοφονήθηκε», γιατί απειλούσε το status quo. Οι ύποπτοι πολλοί, αλλά ποιος έκανε τελικά το έγκλημα; Η απάντηση στο αίνιγμα μοιάζει με τη λύση στο «Έγκλημα στο Όριεντ Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι. Ο καθένας με τη σειρά του, όλοι οι ύποπτοι έμπηξαν το μαχαίρι τους στο σώμα του EV1.
Το έγκλημα ήταν τόσο τέλειο, ώστε σχεδόν κανείς δεν το πήρε είδηση. Ειδησεογραφικά, κανένα από τα μεγάλα αμερικανικά ΜΜΕ, που, κατά τα άλλα, σημειώνουν λαμπρές επιτυχίες στην ερευνητική δημοσιογραφία, δεν ερεύνησε το μυστήριο του EV1. Το έγκλημα ήταν τόσο τέλειο, ώστε οι θύτες φρόντισαν να εξαφανίσουν κάθε ίχνος του πτώματος. H GM απέσυρε δια της βίας όλα τα EV1 και, ενώ στον Τύπο είπε πως δόθηκαν για ανακύκλωση, στην πραγματικότητα πολλά από αυτά κονιορτοποιήθηκαν μυστικά σε απομακρυσμένα νεκροταφεία αυτοκινήτων.
Του Νικόλα Λεοντόπουλου για το περιοδικό «4 Τροχοί»
http://tvxs.gr/
