"Με το πρώτο λεωφορείο..."

Το λεωφορείο για την Αθήνα ήταν το μαζικότερο μεταφορικό μέσο κυρίως από την δεκαετία του `50 μέχρι τα μέσα του `90, όταν επεκτάθηκε ο αστικός σιδηρόδρομος. Οι διάσπαρτες γραμμές των μπλε λεωφορείων συνδέανε τα προάστια και τις γειτονιές με το κέντρο της πρωτεύουσας.
Οι στάσεις και τα στέγαστρα τις πρώτες πρωινές ώρες ασφυκτιούσαν από κόσμο που περίμενε τα πρώτα δρομολόγια. "Χαράματα με το πρώτο λεωφορείο, φεύγω για την δουλειά, δύο φιλιά και πες μου αντίο.."

Τα λεωφορεία άνηκαν τότε σε ιδιώτες. Το 1952 οι λεωφορειούχοι οργανώνουν έξι ταμεία που το καθένα είχε την ευθύνη συγκεκριμένων γραμμών. Τότε δημιουργούνται τα Κοινά Ταμεία Εκμετάλλευσης Λεωφορείων (τα ΚΤΕΛ). Οι ιδικτήτες όμως δεν ήταν υπεύθυνοι για την ανανέωση του στόλου των λεωφορείων. Το 1957 οργανώνουν μεγάλη απεργία καθηλώνοντας για πολλές μέρες τα οχηματά τους. Η εφημερίδα «Τα Νέα» έγγραφε τότε: «Οι ιδιοκτήται των αστικών λεωφορείων Αθηνών - Πειραιώς Περιχώρων επραγματοποίησαν σήμερον την εξαγγελθείσαν διακοπήν της λειτουργίας των οχημάτων των εις ένδειξιν διαμαρτυρίας διά την αναστολήν του μέτρου αντικαταστάσεως του τύπου των λεωφορείων. Ούτε ένα αστικό λεωφορείον εκινήθη... Ούτω από των πρωινών ωρών είχε τεθεί εις την διάθεσιν του κοινού εις όλας τας γραμμάς επαρκής αριθμός φορτηγών αυτοκινήτων, στρατιωτικών τοιούτων, φορτοταξί και πούλμαν...».
Για πρώτη φορά τότε στρατιωτικά φορτηγά, τα γνωστά ΡΕΟ, κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας για να εξυπηρετήσουν τους κατοίκους τής. Οι οδηγοί δεν ήταν άλλοι από κληρωτούς οπλίτες.
Οι συνθήκες αυτές κάνουν το κράτος να ιδρύσει το 1961 την ΑΣΠΑ (Αστικές Συγκοινωνίες Περιοχής Αθηνών) που αναλαμβάνει συγκεκριμένες λεωφορειακές γραμμές. Τα ΚΤΕΛ αρχίζουν να παρουσιάζουν μειώσεις κερδών και αναγκάζονται το 1968 σε συγχώνευση με την επωνυμία ΕΚΤΕΛ.

Το 1970 μια μελέτη του Γραφείου Δοξιάδη καταδεικνύει την ανάγκη ενιαίου συγκοινωνιακού φορέα στη Αθήνα. Προτείνονταν τότε η ενοποίηση των συγκοινωνιών να έχει εξελικτική πορεία. Το γεγονός αυτό επιτείνονταν από το πεπαλαιωμένο τροχαίο υλικό που είχε πλέον το ΚΤΕΛ, αλλά και από το ότι υπήρχε πλέον πλήρη κυριότητα του δημοσίου στα Τρόλευ και τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο.

Το 1977 αφαιρέθηκαν όλες οι άδειες λειτουργίας Αστικής Συγκοινωνίας από τους μετόχους του Ε.Κ.Τ.Ε.Λ. και στη θέση του δημιουργείται μια ανώνυμη κρατική εταιρεία με την επωνυμία Επιχείρηση Αστικών Συγκοινωνιών (Ε.Α.Σ.), ιδρύοντας παράλληλα τον ΟΑΣ που σκοπό είχε τον συντονισμό και εποπτεία των συγκοινωνιών της πρωτεύουσας.
Το 1992 με πρόσχημα τις ευρείες αποκρατικοποιήσεις καταργείται η Ε.Α.Σ. και η εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου με θερμικά λεωφορεία ανατίθεται σε Συγκοινωνιακές Επιχειρήσεις (Σ.ΕΠ.) μέλη των οποίων είναι υποχρεωτικώς φυσικά πρόσωπα στα οποία παραχωρείται η άδεια κυκλοφορίας των λεωφορείων. Η επιλογή των προσώπων που δίνονται άδειες (και κατ’ ουσία η άδεια παραχώρησης και χρήσης για κρατικά λεωφορεία) στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται έναντι μικρού αντιτίμου ή ένεκα κομματικών συμφερόντων χωρίς αντικειμενικά κριτήρια.

Οι αντιδράσεις που ξεσπούν είναι πρωτόγνωρες. Εργαζόμενοι της πρώην ΕΑΣ προπηλακίζουν τους πρώτους που αποκτούν «λεωφορεία». Εκτός των συνεχιζόμενων οδομαχιών των εργαζομένων οι απεργίες των λεωφορειούχων γονατίζουν για πολλές εβδομάδες την κίνηση των αθηναίων.
Τότε, εκτός από τα στρατιωτικά οχήματα που κυκλοφορούν σε συγκεκριμένα δρομολόγια, επιτάσσονται και κρατικά λεωφορεία που οδηγούνται από οπλίτες ή πούλμαν που κυκλοφορούν περιφερειακοί δήμοι για εξυπηρέτηση των κατοίκων.
Όλα αυτά πέρασαν στην ιστορία όταν στα τέλη του 1993 (μετά την αλλαγή κυβέρνησης) οι αστικές συγκοινωνίες περιέρχονται ξανά στο δημόσια. Πλέον η Εταιρεία Θερμικών Λεωφορείων είναι υπεύθυνη για τα δρομολόγια των μπλε λεωφορείων και ο ΟΑΣΑ έχει την εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου.

 

 http://athinapisovitrina.blogspot.gr/