Δώστε το ΕΣΠΑ στις τράπεζες!

Του Σταμάτη Ζαχαρού

Σε μια χώρα που η ανάπτυξη είναι το ζητούμενο τόσο από τους φιλελεύθερους όσο και από την Αριστερά αλλά και ολόκληρη την κοινωνία, ο αρμόδιος Υπουργός είναι σαφώς το «τιμώμενο πρόσωπο». Κρατά, στην ουσία, στα χέρια του όχι μόνο την τύχη της οικονομίας μας αλλά και το μέλλον όλων μας αφού η συνεχιζόμενη ύφεση και η συνεχώς αυξανομένη ανεργία απειλεί την κοινωνική συνοχή.

Ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης «ανέβηκε» πολιτικά με την εξαιρετικά αποτελεσματική παρουσία του στο –τότε– Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και όπως είθισται στα ελληνικά πολιτικά δρώμενα, θεωρήθηκε ότι μπορεί να τα καταφέρει και αλλού. Γιατί όχι και στον τομέα της ανάπτυξης; Το αποτέλεσμα όπως αποτυπώνεται σήμερα σε κάθε είδους έρευνα, σίγουρα δεν δικαιώνει την επιλογή του Γιώργου Παπανδρέου.

Ωστόσο θα ήταν άδικο να χρεώσουμε μόνο στον Μ. Χρυσοχοΐδη την αδυναμία των Κυβερνήσεων να προωθήσουν μεταρρυθμίσεις που θα έθεταν τις βάσεις για τον πολυπόθητο στόχο της ανάπτυξης. Ακόμη και οι αλλαγές στο γραφειοκρατικό περιβάλλον που εγκλωβίζουν την επιχειρηματικότητα, δεν είναι αποκλειστικά δική του ευθύνη. Οι συναρμοδιότητες των Υπουργείων «θολώνουν» τα νερά, ώστε να μην διακρίνεται εύκολα ο υπαίτιος για την ταλαιπωρία όσων έχουν απομείνει να επενδύσουν στη χώρα.

Άδικο όμως θα ήταν να τον θεωρήσουμε και άμοιρο ευθυνών για όσα συμβαίνουν στη χώρα. Παρά το γεγονός ότι σε μεγάλο βαθμό τα χέρια του είναι δεμένα, συνεχίζει να διαχειρίζεται εργαλεία που θα μπορούσαν να βοηθήσουν την οικονομία αν όχι να βγει απ’ το τέλμα, τουλάχιστον να βγάλει το κεφάλι και να αναπνεύσει. Για λίγο έστω. Το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς, που αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Πολιτικής είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα.

Αν και βρισκόμαστε μόλις δυο χρόνια πριν τη λήξη του τρέχοντος προγράμματος, η απορροφητικότητα των κοινοτικών πόρων είναι εξαιρετικά χαμηλή. Συνολικά για την τρέχουσα περίοδο υλοποίησης (2007-2013) το ΕΣΠΑ προέβλεπε για την Ελλάδα 20,2 δισ. ευρώ μόνο από κοινοτικά κονδύλια. Αντιστοιχούν λοιπόν λίγο λιγότερα από 3 δισ. ευρώ ετησίως (όπως είχε προαποφασισθεί) και μια απλή πρόσθεση μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έως το τέλος του 2011 θα μπορούσαμε να λάβουμε λίγο λιγότερα από 15 δισ. ευρώ. Σε μια οικονομία που διψά για φρέσκο χρήμα, απορροφήσαμε μόλις 7,66 δισ. ευρώ. Δηλαδή σχεδόν τα μισά.

Για να είμαστε δίκαιοι, από το ποσό αυτό τα 3,4 δισ. ευρώ απορροφήθηκαν εντός του 2011 ενώ στο τέλος του 2009 η απορρόφηση ήταν μικρότερη του ενός δισεκατομμυρίου. Ωστόσο η εντυπωσιακή αυτή αύξηση της απορροφητικότητας τον τελευταίο χρόνο δεν αποδίδεται στην ορθολογικότερη διαχείριση του πλαισίου αλλά στο γεγονός ότι έργα του Γ΄ ΚΠΣ (2000-2006) «ξέμειναν» και καλύφθηκαν από κονδύλια του ΕΣΠΑ αλλά με ταυτόχρονη αύξηση της συγχρηματοδότησης. Η κοινοτική συνδρομή αυξήθηκε από το 78% στο 95% και έτσι έφτασε στη χώρα αναδρομικά ποσό 1,5 δισ. ευρώ το οποίο όμως μείωσε το έλλειμμα, δεν έγινε νέα έργα.

Η αδυναμία του κρατικού μηχανισμού να διαχειριστεί ένα τόσο ζωτικής σημασίας χρηματοδοτικό εργαλείο για τη χώρα, είναι τόσο παγιωμένη που ακόμη και η τρόικα δεν έχει ελπίδες να την αλλάξει. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι ενώ μέχρι το τέλος του 2012 η χώρα θα μπορούσε να ανεβάσει την απορρόφηση σε 17,45 δισ. ευρώ φέρνοντας σχεδόν 10 δισ. ευρώ για ανάπτυξη, ο στόχος του Μνημονίου είναι να απορροφήσουμε μόλις 3,7 δισ. επιπλέον και να διαμορφώσουμε την απορρόφηση σε μόλις 11,4 δισ. σύνολο.

Οι σκουριασμένοι και αρτηριοσκληρωτικοί μηχανισμοί του ελληνικού δημοσίου είναι διαπιστωμένο πλέον ότι δεν μπορούν να κάνουν τη δουλειά. Κάποια από τα τμήματα του έργου όμως έχουν ανατεθεί στις τράπεζες και εκεί τα πράγματα είναι σαφώς διαφορετικά. Πιο συγκεκριμένα οι τράπεζες έχουν αναλάβει τη διαχείριση των ΠΕΠ (Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα) και η διαδικασία κυλά κατά γενική ομολογία ομαλά.

Μπορεί να υπάρχουν και εκεί ενστάσεις που σχετίζονται με τη διαφάνεια ή το κόστος των συναλλαγών. Ωστόσο η ύπαρξη ενιαίου μηχανογραφικού συστήματος διασφαλίζει σίγουρα ότι η κατάσταση είναι πιο διαφανής απ’ ότι στο δημόσιο ενώ το αυξημένο κόστος μάλλον είναι προτιμότερο από τη μη καταβολή. Εν τέλει το κράτος θα μπορούσε να δαπανήσει τους ανθρώπινους πόρους του για να ελέγξει το τραπεζικό σύστημα υλοποίησης του ΕΣΠΑ απ’ το να βασανίζεται χωρίς αποτέλεσμα να το υλοποιήσει μόνο του.

Η επιτάχυνση της απορρόφησης θα είχε προφανώς ευεργετικό αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία και τις επιχειρήσεις που αποφάσισαν να εμπλακούν σε δημόσια έργα. Τα τελευταία χρόνια, έχουν γίνει περίπου από 10 περικοπές του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων με την τελευταία να παζαρεύεται αυτές τις ημέρες. Αποτέλεσμα όλων αυτών; Πολλές από τις εταιρείες να έχουν υλοποιήσει τα έργα αλλά να μην πληρώνονται από το δημόσιο και να απειλείται η βιωσιμότητα και συνακόλουθα οι θέσεις εργασίας.

Επιπλέον, οι τράπεζες θα εύρισκαν ένα αντικείμενο σε μια περίοδο που οι υπάλληλοι στα καταστήματα ασχολούνται σχεδόν αποκλειστικά με τις ρυθμίσεις δανείων και οι τραπεζίτες περιμένουν πότε θα βρέξει χρήμα για να περισώσουν το λαβωμένο τραπεζικό σύστημα.

Οι λόγοι για τους οποίους ο Μ. Χρυσοχοΐδης δεν αποφασίζει μια τόσο ριζοσπαστική λύση στο «σουρεαλιστικό» πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα συμπυκνώνουν όλη την παθογένεια της μεταπολιτευτικής μας δημοκρατίας. Οι πολιτικοί του αντίπαλοι θα τον κατηγορήσουν ότι «ξεπουλά» τα πάντα στις τράπεζες και το μεγάλο κεφάλαιο. Οι Δημόσιοι υπάλληλοι που ασχολούνται τώρα με το ΕΣΠΑ θα χάσουν το αντικείμενο της δουλειάς τους και εκτός από τον φόβο της απόλυσης (ή μετάταξης) θα χάσουν την... επικοινωνία με το κοινό και τις επιχειρήσεις. Για έναν πολιτικό, είναι κατανοητό αυτοί να παραμένουν οι μεγαλύτεροι φόβοι του. Ωστόσο η ιστορία θα γράψει γι’ αυτούς που τόλμησαν όχι γι’ αυτούς που άπρακτοι κοιτούσαν τη χώρα να καταρρέει...


Πηγή:www.capital.gr