Λέγεται συχνά πάλι τελευταίως πως, λόγω της χαμηλής συσπείρωσης των κομμάτων εξουσίας, βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας κρίσης πολιτικής στη χώρα μας που σηματοδοτεί (ακόμη μια φορά!) το τέλος της μεταπολίτευσης.
Ας επιχειρήσουμε κάποιο σχόλιο περί αυτού.
Βρισκόμαστε σε μια παράδοξη κατάσταση: Όλα τα πρόδρομα σημεία μιας ισχυρής πολιτικής κρίσης είναι παρόντα, κι όμως κανείς από τους εθνικούς πολιτικούς αλλά και οικονομικούς «παίκτες», θεσμούς και φορείς, δεν φαίνεται να αντιδρά.
Σιωπούν, ενώ για πρώτη φορά εδώ και 34 χρόνια, το πολιτικό σύστημα στη χώρα μας δεν επικρίνεται πια μόνο από τα θύματά του, τους μη συμμετέχοντες και φτωχούς, ή τους διανοούμενους εκφραστές τους, αλλά από σημαντικές μερίδες πολιτών εντός και πέριξ των πολιτικών κομμάτων. Η κριτική στο κομματικό σύστημα σήμερα, προέρχεται από την ίδια την καρδιά του.
Θα είχε ενδιαφέρον ένα πόνημα με τίτλο «Η αυτοκαταστροφή του κομματικού συστήματος την εποχή της παντοδυναμίας του», με εύγλωττο υπότιτλο, αναφερόμενο στις ηγεσίες των κομμάτων στη χώρα μας (ιδιαιτέρως της κεντροαριστεράς), «Οι εμπρηστές».
Το γεγονός ότι κανείς δεν το επιχειρεί, είναι γιατί κανείς δεν το θεωρεί πιθανό. Κρίση μπορεί να υπάρξει στο δικομματισμό, αλλά αυτός (ο δικομματισμός) δεν αποτελεί παρά στρέβλωση του υγιούς και δημιουργικού διπολισμού. Πολλοί εκτιμούν ότι αιτία του προβλήματος είναι η κρίση πολιτικής και ηγεσίας που υπάρχει στο σύστημα. Αν έχει βάση αυτή η εκτίμηση, τότε φυσικό είναι να κρίνεται, η κρίση αυτή, ως συγκυριακό φαινόμενο.
Ας επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε κάποιες αιτίες και να περιγράψουμε ένα πλαίσιο πιθανών λύσεων.
Στην Ελλάδα, η κεντροαριστερά φαίνεται να αδυνατεί να κατανοήσει τι συμβαίνει, αδυνατεί να συνδέσει τη διεθνή με την εγχώρια κατάσταση και ως εκ τούτου, αδυνατεί να εξηγήσει τους λόγους της επέκτασης της ανασφάλειας της απασχόλησης στη χώρα. Αν πρόσφερε τις δέουσες ερμηνείες, θα έδινε επιτέλους την εντύπωση πως μπορεί να παρέμβει στη συγκυρία. Θα υπάρξει ένα πολιτικό «μπόνους» σε όποιον εξηγήσει πρώτος πώς έχει η κατάσταση.
Στη χώρα μας, δυστυχώς, αυτό που αμφισβητείται σήμερα είναι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, όχι η αγορά. Αν κάνουμε αυτή την ανάλυση, βέβαια, θα μπορούσαμε ξαφνικά να συνεννοηθούμε με τους αριστεριστές του κόσμου!
Τι μπορούμε να κάνουμε;
• Θα πρέπει πρώτα να αντεπιτεθούμε στο ηθικό επίπεδο. Βλέπουμε να πυκνώνουν οι παρανομίες: έχουμε παράνομες χρηματιστηριακές συναλλαγές, προνομιακή πληροφόρηση... Θα πρέπει να τηρήσουμε το επιχειρηματικό δίκαιο και να τιμωρούμε όσους το παραβιάζουν. Αν θέλουμε πράγματι «λιγότερο κράτος», ο καπιταλισμός θα πρέπει να είναι ηθικός.
• Πίστη στην κοινωνική οικονομία. Να δώσουμε μάχη για να αποκτήσει τη θέση της, το ρόλο της. Ίσως το κλειδί του προβλήματος είναι η αλλαγή της νομικής υπόστασης των επιχειρήσεων. Να αναγνωρίσουμε τη σημασία των επιχειρήσεων που ανήκουν στην κοινότητα όλων όσοι κερδίζουν το ψωμί τους από τη λειτουργία της επιχείρησης, όλων όσοι είναι ταυτόχρονα φορείς ενός κοινού σχεδίου για το μέλλον της.
Καθώς πάντως μιλάμε για ένα εγχείρημα διαστάσεων που ξεπερνά τα εθνικά όρια, δεν βλέπουμε παρά μία πολιτική δύναμη ικανή να το φέρει εις πέρας: την κεντροαριστερά, η οποία πρέπει να συζητήσει προγραμματικά.
Παραδείγματα προς σύγκλιση ή απόκλιση:
• Αύξηση των επενδύσεων στο δημόσιο τομέα, αλλά με βεβαίωση πάντα πως η χρηματοδότηση συνοδεύεται από μεταρρύθμιση για πιο αποτελεσματικές, εξυπηρετικές και διαφανείς δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό σημαίνει να έχει ο χρήστης το δικαίωμα της επιλογής και να συναγωνίζονται οι δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι, το σύστημα γεννά μεταρρυθμίσεις που ενδυναμώνουν τους χρήστες των δημοσίων υπηρεσιών.
• Η συντηρητική νοοτροπία, πάντα έτεινε να κυριαρχεί σε ζητήματα όπως η εφαρμογή του νόμου, η διατήρηση της τάξης, η μετανάστευση, η τρομοκρατία. Χρειάζεται λοιπόν να προτείνουμε συγκεκριμένες λύσεις σε αυτά τα πραγματικά προβλήματα. Με δεδομένο πως ζούμε σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, διαμορφώνεται μια καινούργια ισορροπία μεταξύ πολιτικών δικαιωμάτων και ασφάλειας.
• Η σχέση πολιτών-κράτους, βασίζεται σε δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών. Η κυβέρνηση οφείλει να παρέχει στους πολίτες τα μέσα που χρειάζονται για να διαμορφώσουν τη ζωή τους -και οι πολίτες, όμως, οφείλουν από την πλευρά τους να τηρούν τις υποχρεώσεις τους. Το επίδομα ανεργίας, π.χ., θεωρείται ένα αναφαίρετο δικαίωμα. Μήπως θα πρέπει να συνοδεύεται με την παροχή κάποιου είδους «κοινωνικής» εργασίας; Έτσι δεν θα εξασθενεί η ατομική υπευθυνότητα των ανέργων και πολλοί εργαζόμενοι δεν θα αποκλείονται σταδιακά από την αγορά εργασίας. Όσοι όμως μένουν άνεργοι, πρέπει να αναλαμβάνουν την υποχρέωση να ψάξουν ενεργά για δουλειά κι όταν τους δίνεται μια ευκαιρία, να οφείλουν να την αξιοποιήσουν.
Θα επανέλθουμε σε επόμενο...
*Ο Κώστας Χλωμούδης είναι πανεπιστημιακός
ΠΗΓΗ
Ας επιχειρήσουμε κάποιο σχόλιο περί αυτού.
Βρισκόμαστε σε μια παράδοξη κατάσταση: Όλα τα πρόδρομα σημεία μιας ισχυρής πολιτικής κρίσης είναι παρόντα, κι όμως κανείς από τους εθνικούς πολιτικούς αλλά και οικονομικούς «παίκτες», θεσμούς και φορείς, δεν φαίνεται να αντιδρά.
Σιωπούν, ενώ για πρώτη φορά εδώ και 34 χρόνια, το πολιτικό σύστημα στη χώρα μας δεν επικρίνεται πια μόνο από τα θύματά του, τους μη συμμετέχοντες και φτωχούς, ή τους διανοούμενους εκφραστές τους, αλλά από σημαντικές μερίδες πολιτών εντός και πέριξ των πολιτικών κομμάτων. Η κριτική στο κομματικό σύστημα σήμερα, προέρχεται από την ίδια την καρδιά του.
Θα είχε ενδιαφέρον ένα πόνημα με τίτλο «Η αυτοκαταστροφή του κομματικού συστήματος την εποχή της παντοδυναμίας του», με εύγλωττο υπότιτλο, αναφερόμενο στις ηγεσίες των κομμάτων στη χώρα μας (ιδιαιτέρως της κεντροαριστεράς), «Οι εμπρηστές».
Το γεγονός ότι κανείς δεν το επιχειρεί, είναι γιατί κανείς δεν το θεωρεί πιθανό. Κρίση μπορεί να υπάρξει στο δικομματισμό, αλλά αυτός (ο δικομματισμός) δεν αποτελεί παρά στρέβλωση του υγιούς και δημιουργικού διπολισμού. Πολλοί εκτιμούν ότι αιτία του προβλήματος είναι η κρίση πολιτικής και ηγεσίας που υπάρχει στο σύστημα. Αν έχει βάση αυτή η εκτίμηση, τότε φυσικό είναι να κρίνεται, η κρίση αυτή, ως συγκυριακό φαινόμενο.
Ας επιχειρήσουμε να εντοπίσουμε κάποιες αιτίες και να περιγράψουμε ένα πλαίσιο πιθανών λύσεων.
Στην Ελλάδα, η κεντροαριστερά φαίνεται να αδυνατεί να κατανοήσει τι συμβαίνει, αδυνατεί να συνδέσει τη διεθνή με την εγχώρια κατάσταση και ως εκ τούτου, αδυνατεί να εξηγήσει τους λόγους της επέκτασης της ανασφάλειας της απασχόλησης στη χώρα. Αν πρόσφερε τις δέουσες ερμηνείες, θα έδινε επιτέλους την εντύπωση πως μπορεί να παρέμβει στη συγκυρία. Θα υπάρξει ένα πολιτικό «μπόνους» σε όποιον εξηγήσει πρώτος πώς έχει η κατάσταση.
Στη χώρα μας, δυστυχώς, αυτό που αμφισβητείται σήμερα είναι ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός, όχι η αγορά. Αν κάνουμε αυτή την ανάλυση, βέβαια, θα μπορούσαμε ξαφνικά να συνεννοηθούμε με τους αριστεριστές του κόσμου!
Τι μπορούμε να κάνουμε;
• Θα πρέπει πρώτα να αντεπιτεθούμε στο ηθικό επίπεδο. Βλέπουμε να πυκνώνουν οι παρανομίες: έχουμε παράνομες χρηματιστηριακές συναλλαγές, προνομιακή πληροφόρηση... Θα πρέπει να τηρήσουμε το επιχειρηματικό δίκαιο και να τιμωρούμε όσους το παραβιάζουν. Αν θέλουμε πράγματι «λιγότερο κράτος», ο καπιταλισμός θα πρέπει να είναι ηθικός.
• Πίστη στην κοινωνική οικονομία. Να δώσουμε μάχη για να αποκτήσει τη θέση της, το ρόλο της. Ίσως το κλειδί του προβλήματος είναι η αλλαγή της νομικής υπόστασης των επιχειρήσεων. Να αναγνωρίσουμε τη σημασία των επιχειρήσεων που ανήκουν στην κοινότητα όλων όσοι κερδίζουν το ψωμί τους από τη λειτουργία της επιχείρησης, όλων όσοι είναι ταυτόχρονα φορείς ενός κοινού σχεδίου για το μέλλον της.
Καθώς πάντως μιλάμε για ένα εγχείρημα διαστάσεων που ξεπερνά τα εθνικά όρια, δεν βλέπουμε παρά μία πολιτική δύναμη ικανή να το φέρει εις πέρας: την κεντροαριστερά, η οποία πρέπει να συζητήσει προγραμματικά.
Παραδείγματα προς σύγκλιση ή απόκλιση:
• Αύξηση των επενδύσεων στο δημόσιο τομέα, αλλά με βεβαίωση πάντα πως η χρηματοδότηση συνοδεύεται από μεταρρύθμιση για πιο αποτελεσματικές, εξυπηρετικές και διαφανείς δημόσιες υπηρεσίες. Αυτό σημαίνει να έχει ο χρήστης το δικαίωμα της επιλογής και να συναγωνίζονται οι δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι, το σύστημα γεννά μεταρρυθμίσεις που ενδυναμώνουν τους χρήστες των δημοσίων υπηρεσιών.
• Η συντηρητική νοοτροπία, πάντα έτεινε να κυριαρχεί σε ζητήματα όπως η εφαρμογή του νόμου, η διατήρηση της τάξης, η μετανάστευση, η τρομοκρατία. Χρειάζεται λοιπόν να προτείνουμε συγκεκριμένες λύσεις σε αυτά τα πραγματικά προβλήματα. Με δεδομένο πως ζούμε σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο, διαμορφώνεται μια καινούργια ισορροπία μεταξύ πολιτικών δικαιωμάτων και ασφάλειας.
• Η σχέση πολιτών-κράτους, βασίζεται σε δικαιώματα και υποχρεώσεις των πολιτών. Η κυβέρνηση οφείλει να παρέχει στους πολίτες τα μέσα που χρειάζονται για να διαμορφώσουν τη ζωή τους -και οι πολίτες, όμως, οφείλουν από την πλευρά τους να τηρούν τις υποχρεώσεις τους. Το επίδομα ανεργίας, π.χ., θεωρείται ένα αναφαίρετο δικαίωμα. Μήπως θα πρέπει να συνοδεύεται με την παροχή κάποιου είδους «κοινωνικής» εργασίας; Έτσι δεν θα εξασθενεί η ατομική υπευθυνότητα των ανέργων και πολλοί εργαζόμενοι δεν θα αποκλείονται σταδιακά από την αγορά εργασίας. Όσοι όμως μένουν άνεργοι, πρέπει να αναλαμβάνουν την υποχρέωση να ψάξουν ενεργά για δουλειά κι όταν τους δίνεται μια ευκαιρία, να οφείλουν να την αξιοποιήσουν.
Θα επανέλθουμε σε επόμενο...
*Ο Κώστας Χλωμούδης είναι πανεπιστημιακός
ΠΗΓΗ
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΠΡΙΝ ΓΡΑΨΕΤΕ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΣΚΕΦΘΕΙΤΕ...
- τηρήστε τους κανόνες δεοντολογίας.
- κάντε εποικοδομητική κριτική, με επιχειρήματα.
- δικαιούστε να διαφωνείτε.